Geraardsbergen. Met de steun van de Koning Boudewijnstichting werkten vier academici gedurende drie jaar aan de pas verschenen studie over het “Brevier van Geraardsbergen Een Bourgondisch handschrift bewaard in de Abdij van Maredsous”. Dit vierdelig perkamenten manuscript werd rond 1450 voor de Sint-Adriaansabdij besteld door dom Nicasius de Frasne die er abt was van 1447 tot 1461. Wilhelm a Predio is één van de kopiisten die zijn naam in drie van de vier boekdelen vermeldde.
Het Breviarium is een hoogtepunt in de Vlaamse miniatuurkunst uit de Bourgondische periode. Wanneer en hoe het handschrift uit de Geraardsbergse benedictijnenabdij verdween is niet precies bekend. Feit is dat het na de 15de eeuw in verschillende bibliotheken belandde. Het is ook niet uit te sluiten dat dom G. van Havermaet, de laatste abt, het meenam op een van zijn drie vluchten naar Duitsland op het einde van de 18de eeuw.
Zeker is dat de Gentse graaf Paul de Hemptine de vier handschriften in de 19de eeuw aankocht en ze in 1912 schonk aan zijn broer dom Hildebrand, abt van de abdij van Maredsous, waar ze sindsdien veilig worden bewaard. De voorbije drie jaar werd het breviarium (1200 beschreven en geïllustreerde perkamenten) bestudeerd in het Instituut voor het Kunstpatrimonium en in de Leuvense universiteit. Het hele werk onderging er een grondige conserveringsbehandeling. Bovendien werden de vier delen volledig gedigitaliseerd zodat ze gemakkelijker kunnen worden geraadpleegd of bestudeerd zonder gevaar te worden beschadigd.
Blikvanger
Toen de stad haar 900ste verjaardag vierde, vond in de Sint-Adriaansabdij de tentoonstelling “Geraardsbergen 1068-1968” plaats met het breviarium als de unieke blikvangers. Het manuscript lag ook ge ëxposeerd op de prestigieuze tentoonstelling ”Benedictus en zijn monniken in de Nederlanden” in Gent (1980-1981). Een van de vier boekdelen was op 12 mei 1984 aanwezig in de Abdij toen broeder R. Poswick er een uiteenzetting kwam geven over het Breviarium en de manieren om dit archivalisch werk via pc toegankelijk te maken.
In 1997 publiceerde broeder Poswick een indrukwekkende studie over “Le Br éviaire b én édictin de Grammont” waarin hij een grondige analyse maakte van de 1200 kunstig geïllustreerde perkamenten van het Breviarium. Naast meer dan zestig gehistoriseerde initialen en miniaturen met taferelen uit de Bijbel en o.m. ook uit het leven van de heilige Adriaan telt het hele werk ook honderden randversieringen met fabeldieren, planten, drolerie ën, gebouwen, muziekinstrumenten, landschappen… kortom een evocatie van de middeleeuwse kunstwereld.
In een annex geeft Poswick ook een lijst met de relieken in het bezit van de Sint-Adriaansabdij. We treffen onder meer aan: een druppel van de Moedermelk, een stuk van het Kruishout, een deeltje van de Doornenkroon, een tand van de heilige Paulus, de kin van de heilige Blasius, een arm van de heilige Natalia… Sinds het reliekschrijn van St.-Adriaan in 1423 werd vernieuwd kende de abdij een indrukwekkende groei als bedevaartsoord en kwamen pelgrims uit heel Europa om de heilige te vereren in “Sint-Adriaan in Vlaanderen“. Onder hen vinden we ook Filips de Goede, de Franse dauphin en latere koning Lodewijk XI, verscheidene Bourgondische en Habsburgse heersers… Veel pelgrims kochten zich hier een metalen Adrianusinsigne; edellieden wilden er een in een edel metaal. Er zijn meer dan 200 bedevaartsinsignes van St.-Adriaan bekend waaronder niet minder dan zestien verschillende types.
Precies 25 jaar na het eerste boek van broeder Poswick, osb, verscheen de nieuwe studie van de hand van broeder Poswick, D. Vanwijnsberghe, L. Watteeuw en M. Van Bos. Het fraai werk is geïllustreerd met talrijke foto’s en het kost 15€. Het kan worden besteld in de shop@maredsous.com van de abdij van Maredsous (tel. 082/69 82 82).
Geert Van Bockstaele, auteur van verscheidene publicaties en d é specialist inzake de Sint-Adriaansabdij, is bijzonder lovend over het pas verschenen boek: “Een streling voor het oog! Wat een verhelderende tekst!”
Albert Schrever