De IJzerkotmolen, een erkend monument, wordt de komende 18 maanden totaal gerestaureerd vertellen de eigenaars Jochen Delbeke en Emmanuel Meersschaut.
Deze molen werd het eerst vermeld in 1412 en was in het bezit van illustere personen zoals Lamoraal van Egmont, prins van Gavere en heer van Heerlijkheid Zottegem, en Filips II. De molen werkte zes eeuwen onafgebroken met verschillende functies: papiermolen, olieslagmolen, ijzerslagmolen, koperslagmolen en graanmolen. Sinds 1954 was er lange stilstand en verval.
Jochen: “Eind de jaren negentig werd de 18de -eeuwse korenmolen op de rechteroever maalvaardig gerestaureerd. De oude slagmolen op de linkeroever was omgebouwd tot brouwerij in 1900 en huisvestte sinds de jaren ‘60 een taverne en de befaamde lokale dancing “De Ploeg”.”
Emmanuel: “Sinds 2021 maalt de IJzerkotmolen opnieuw als professionele maalderij in mijn bedrijf. De molen verwerkt uitsluitend inlandse bakgranen afkomstig van bio-gecertifieerde landbouwers die werken volgens de principes van de agro-ecologie en die ik persoonlijk ken. De granen worden hier zoals vanouds, ambachtelijk op steen gemalen met enkel waterkracht, met behoud van de voedzame kiem, zonder toevoegingen.
De molen mengt ook geen meel of bloem; daardoor verkrijgen wij een niet-gestandaardiseerd product en respecteren we de terroir van elk lot graan. De molen specialiseert zich in het verwerken van oude tarwerassen en moedigt lokale landbouwers aan om het rijke, diverse aanbod aan oude landrassen, zoals de befaamde tarwe “Witte van Vlaenderen” of “Rode Chidham” en “oerspelt” opnieuw tot leven te brengen. De molen is sinds 2022 bio gecertifieerd.”
Totaal restauratie
Er werd een lijvig dossier samengesteld in samenwerking met het Agentschap Onroerend Erfgoed voor een totaalrestauratie vertelt Jochen. Wij kunnen voor de restauratie van de erfgoedwaarden gelukkig een beroep doen op een aanzienlijke subsidiering, die werd toegekend door Vlaams minister van Onroerend Erfgoed, Matthias Diependaele (NV-A).
Jochen : “We worden zeer goed begeleid door aNNo restauratie-architecten en ontwerpers voor de architectuur en de projectingrepen. Voor de technieken gaan we volop voor een ecologische restauratie die wordt begeleid door BAST architecten en engineers. Er zullen ingrijpende restauratieve werken plaats hebben aan de molen en aan de taverne om deze te herstellen naar de situatie van rond 1890. De taverne wordt een wandelaarscafe. De molen blijft na de restauratie gewoon verder malen en zal zoals steeds toegankelijk zijn voor bezoekers.
Verder hebben we een zeer goede en constructieve samenwerking gehad in het voorbereidingsproces met Burgemeester Bruno Tuybens en Schepen Francia Neirinck en de dienst omgeving van de Gemeente Zwalm. We onderhouden ook goede contacten met de Heemkundekring Zwalm. Er is ook heel wat aandacht voor de omgeving en herstel van het molenbiotoop waarvoor we een beroep doen op de expertise van het RLVA (Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen) en Landschapsarchitecten “Natuurstudio”.”
Productie op peil houden
Emmanuel: “Er worden hier per week 1 ton aan granen (tarwe, spelt, rogge) gemalen enkel op waterkracht. 70% van de gemalen producten gaan naar artisanale bakkers en toprestaurants, de rest gaat naar naar lokale bio-winkels, zoals Ohne Zwalm en Huis van de Zaailing in Etikhove, en particulieren. We malen ook op maat voor sommige van onze klanten, zoals maatwerkbedrijf Pastati in Oudenaarde. De productie zal kort stil liggen tijdens de restauratie maar we zullen via
stockopbouw onze klanten kunnen blijven bedienen. Na de restauratie gaat de productie omhoog en mikken we op rond de 100 ton per jaar. Daar is zeker een markt voor.”
Vlaams minister van Erfgoed, Matthias Diependaele (N-VA), kwam op open monumentendag op werkbezoek samen met vertegenwoordigers van het Agentschap Onroerend Erfgoed, het architectenbureau aNNo, RLVA, de Zwalmse gemeentelijke overheid, de Heemkundige Kring Zwalm en het Molenforum. Hierbij werd de molen grondig onder de loep genomen en de restauratie toegelicht. De eigenaars, Jochen en Emmanuel plannen dat de restauratie voltooid zal zijn in Maart 2026.
