Gisteren werd de St.-Hermesgilde uit Roborst in de bloemetjes gezet voor zijn 300-jarig bestaan. Dit gebeurde met een ontvangst op het gemeentehuis in Zwalm door het college van burgemeester en schepenen. Voor de stad Ronse was schepen Joris Vandenhoucke aanwezig.
Voorzitter Jeroen De Swaef: “De wortels van de Sint-Hermesgilde van Roborst reiken tot 1724. Jaarlijks loopt er een delegatie uit Roborst in de historische stoet van de Fiertelommegang te Ronse en dit onmiddellijk voor het reliekschrijn van Sint-Hermes. In 2024 vierde de Sint-Hermesgilde Roborst haar 300ste verjaardag. De gilde is daarmee met voorsprong de oudste vereniging van Zwalm en één van de oudste uit de streek.”
Een korte historische schets:
Oorsprong
Jeroen De Swaef: “Ter gelegenheid van de Fiertel te Ronse werden er destijds uit de omliggende dorpen ruiters gevorderd of afgevaardigd om het kostbare schrijn en de relieken van Sint-Hermes tijdens de kilometerslange tocht te begeleiden en te beschermen. Ook uit Roborst, dat destijds deel uitmaakte van het dekenaat Ronse, blijkens de gebeurtenissen tijdens de Fiertel van 1724. Tijdens de passage door de bossen van de berg werd de processie immers overvallen door ‘bosgeuzen’ of ‘zigeuners’ die het op het kostbare reliekschrijn gemunt hadden – al dan niet om religieuze redenen. Dankzij het kordate optreden van de ruiters uit Roborst en Saint-Sauveur (Henegouwen) werden het schrijn en de relieken van Sint-Hermes na een achtervolging te paard en te voet uit de handen van de rovers gered. Een gebeurtenis die nog elk jaar op dezelfde plek in herinnering gebracht wordt. Als dank kregen de ruiters uit Roborst en Saint-Sauveur voortaan het eeuwige voorrecht om tijdens de ommegang en de inhaling te Ronse vóór het schrijn plaats te nemen. Een hele eer die er wellicht voor zorgde dat de ruiters zich vanaf dan formeel in een lokale gilde organiseerden. De Sint-Hermesgilde van Roborst was geboren.”
1860
Bij de 1000ste verjaardag van de aankomst van de relieken van Sint-Hermes te Ronse, een schenking van de abdij van Inde uit Kornelimünster (Duitsland) in 860, werden de Sint-Hermesgilden van Roborst en Saint-Sauveur door de stad Ronse beloond voor hun eeuwenlange trouwe dienst met een vaandel met opschrift ‘1860 Rooborst”. In 1963 schonk de Sint-Hermesgilde van Ronse een nieuw vaandel aan haar kleine broertje uit Roborst. Het oude versleten vaandel werd in bewaring gegeven aan het stadsmuseum van Ronse.
Evolutie
De gilde evolueerde na de Tweede Wereldoorlog geleidelijk aan tot een gezelligheidsvereniging die naast de deelname aan de Fiertel – na verloop van tijd niet langer te paard – ook deelnam aan wandelingen en schutterswedstrijden en een jaarlijks souper organiseerde. Na een heropleving in de jaren 1990 liep het aantal leden echter gestaag terug. Toch bleef een kleine groep enthousiastelingen de eeuwenoude traditie in ere houden tot de moeilijke coronajaren het einde van de bijna 300-jarige gilde leken te bezegelen. Om dat roemloos einde te voorkomen en er voor te zorgen dat dit stuk belangrijk immaterieel Zwalms erfgoed behouden blijft, sloegen enkele bestaande bestuursleden en enkele aangezochte nieuwe leden de handen in elkaar. In 2023 kon de gilde een doorstart maken met de verkiezing van een nieuw bestuur en de deelname aan de Fiertel. Het bestuur van de gilde telt nu acht leden. Zij nemen jaarlijks deel aan de historische stoet bij de ontvangst van de Fiertelprocessie en krijgen daarbij versterking van familieleden en vrienden.
Koninklijke Vereniging
Jeroen De Swaef: “Op 26 maart 1993 werd de Gilde St. Hermes ‘Roborst’ gemachtigd de titel van Koninklijke Maatschappij te voeren. De oorkonde werd op 21 juni 1993 te Eeklo uitgereikt door toenmalig kroonprins Filip. Ter gelegenheid van de aanvraag werden de doelen van De Sint-Hermesgilde Roborst als volgt geformuleerd:
- Het bevorderen van de verering van St. Hermes door deel te nemen aan de jaarlijkse “Fiertel” te Ronse en op uitnodiging aan elke andere manifestatie, godsdienstige of folkloristische die van dien aard is , dat deze verering wordt aangemoedigd of ontwikkeld.
- Het bevorderen van de broederschap en dienstvaardigheid onder de bevolking van Roborst in het algemeen en onder de gildeleden in het bijzonder.
- Zich inzetten voor het behoud van het cultureel en historisch erfgoed van Roborst en het aanleggen van een archief over het verleden en de activiteiten van de gilde St. Hermes.”
Doorstart 2022-2023
Na de moeilijke coronajaren nam de gilde, die in 2024 300 jaar bestond, in 2022-2023 een doorstart met een nieuw bestuur. Tegelijkertijd werden de toelatingsvoorwaarden versoepeld. Waar de gilde vroeger enkel bestond uit mannen van Roborst is nu iedereen welkom om deel uit te maken van de gilde en mee te helpen om dit stukje uniek immaterieel Zwalms erfgoed voor de toekomst te vrijwaren.
Patrimonium
Naast het vaandel en de oude en nieuwe (2023) rood-witte linten – de kleuren van Roborst – bewaart de gilde de armbanden die vroeger door de gildeleden gedragen werden, de talrijke eretekens die aan de leden uitgereikt zijn, het reglement van de gilde uit de jaren 1950, fotomateriaal, krantenknipsels en een (vrij recent) archief. Het patrimonium wordt bewaard in de lokalen van Heemkundekring Zwalm waar tevens ook de vergaderingen plaats vinden.
1724-2024
Vanaf zondag 3 maart 2024 organiseerde de gilde een kleine tentoonstelling over haar ontstaan en geschiedenis in het documentatiecentrum van de Heemkundekring Zwalm. De expo was een heel jaar lang te bezichtigen elke eerste zondag van de maand tussen 10 en 12 uur. Daarnaast publiceerde de heemkring in haar tijdschrift de Zwalmgalm een artikelenreeks van de hand van Jeroen De Swaef en voormalig secretaris Frans Roest over de 300-jarige geschiedenis van deze aloude en unieke plaatselijke vereniging.
Er werd een oorkonde geschonken door het gemeentebestuur en de bestuursleden Marc Van Wymeersch en Jeroen De Swaef kregen een geschenk.
