Vlaams-Ardennezen weten met stellige zekerheid dat het te maken heeft met schoolmeester Omer Wattez. Hij is de geestelijke vader van de benaming ‘de Vlaamse Ardennen’…
De Beiaard gaat op zoek naar de waarheid,… en diept een facsimile (exacte heruitgave) uit de kast, van het originele boek uit 1890, dat in 2010 terug werd uitgegeven door een Oudenaardse boekhandel.
x
Wat schrijft Wikipedia anno 2017*:
De Vlaamse Ardennen zijn een heuvelachtige streek in het zuiden van de Belgische provincie Oost-Vlaanderen vari ërend in hoogte tussen 88 en 145 meter. De streek is niet duidelijk omlijnd, maar meestal bedoelt men hiermee het arrondissement Oudenaarde en de steden Zottegem en Geraardsbergen. De streek is een officieel erkend Regionaal Landschap en vormt een bekende toeristische regio. De heuvelrij loopt over de taalgrens over in het Henegouwse Pays des Collines, dat geografisch een geheel vormt met de Vlaamse Ardennen. …
De benaming werd gegeven door de schrijver Omer Wattez in 1889: “O, mijn schoon land, met uw wijde horizonten; land van heuvels en dalen, waar ge tien, twaalf dorpen in één dag te voet kunt bezoeken, van het ene naar het andere gaan langs veldwegeltjes die klimmen en dalen; waar ge vanop een hoogte wel twintig dorpen ziet liggen, met hun kerktorens en huizen en hofsteden en boomgaarden. O, mijn schoon land met uw wijde en brede vergezichten, … machtig veel groen, bossen, lange bomenrijen die men op de hoogten van verre ziet staan ...”, aldus Wikipedia.
(nvdr: * Want als het in Wikipedia staat zal het wel waar zijn…?)
Maar wat zegt meester Omer zelf hierover? Was hij de eerste om de benaming te gebruiken?
In 1924 schreef Omer Wattez:
“Wanneer ik mijn land ‘de Vlaamse Ardennen’ noemde? Ik heb de naam voor de eerste maal gebruikt in een opstel voor het toenmalige tijdschrift van prof. Heremans (Het Nederlandsch Museum). Het opstel verscheen in 1889 onder den titel: ‘Een tochtje in het zuiden van Vlaanderen.’ Mijn ’tochtje’ van 1889 werd in 1890 ook omgewerkt en verscheen in een boekje ‘Een hoekje van Zuid-Vlaanderen”.
Meester Omer leert ons het volgende:
“Boekjes in het onderwijs spreken van eenige heuvelen aan de grenzen met Henegouwen, die den overgang van ons platteland tot de bergachtige gronden uitmaken. Dat is niet juist. Eens het Zuiden van Vlaanderen voorbij, trekt men door het Doorniksche, ja, tot het verre in Frankrijk, zonder eenige grondverhevenheden van belang te ontmoeten.”
Omer Wattez bedoelde daarmee “de omgeving van Oudenaarde en Ronse, die grootelijks den aandacht van den toerist verdient”. De schilderachtige regio rond Zottegem, Zwalm en Brakel kreeg ook aandacht, maar daar woonden boeren en daar was de stedelijke schoonheid onbestaand maar de natuurlijke schoonheid des te groter. Je kon er dagenlang ronddolen, van dorpje naar dorpje, van de heuveltop naar het volgende dal. Vandaag trekken ook die steden, samen met Oudenaarde, Geraardsbergen en Ronse, de toeristen. De ene de wandelaars, fietsers en motorrijders, de andere museum- & stadsbezoekers. In Velzeke (Zottegem) kan je zelfs de verre voorouders ontmoeten. Ook daarover schreef meester Omer al in 1889.
In zijn beroemde boek omschrijft hij voor het eerst de regio in deze paragraaf:
“Het heuvelachtige gedeelte van Oost-Vlaanderen is dus geen overgang tot de hooglanden. Het vormt wel metterdaad een afzonderlijk hoekje, dat wij, anderen navolgende, de Vlaamse Ardennen genoemd hebben.”
En zo ontkracht Omer Wattez zelf de mythe, als zou hij als eerste de streek zo genoemd hebben. Zoals een echte meester eist hij niet de eer op, maar deelt de kennis mee aan wie naar hem wil luisteren. Hij heeft de naam bekend gemaakt. Dat eren we vandaag.
Omer Wattez werd geboren in Schorisse, op 9 februari 1857.
Maar, wie gebruikte dan als eerste de benaming: ‘de Vlaamse Ardennen’? Dat geheim zullen we waarschijnlijk nooit te weten komen. We mogen concluderen dat de benaming al in voege was in 1889. Meester Wattez maakte de eerste vermelding.
Wie alles wil te weten komen over de veldslagen nabij Oudenaarde en Gaver, wie wil wandelen door de 19e eeuwse Vlaamse Ardennen, oude tekeningen wil bekijken, wil lezen hoe ‘Sottegem‘ in 1452 werd verwoest ‘door den Bastaard van Bourgondi ë en den heer van Estampes‘,… die moet maar eens op zoek gaan naar dit boekje dat eindigt met de profetische woorden: “En voor onze moeite zullen wij ons beloond achten, als we weten dat wij aan onze landgenoten eenen dienst hebben bewezen.”
Ik ken een Vlaams-Ardennees die zal zeggen: “Mijn gedacht!”
SjK
Uitgeverij Beatrijs ISBN 9789080950375
Afbeelding boek: SjK, afbeeldingen Omer Wattez: Wikipedia