Op 23 april 2017 gaat in Geraardsbergen ‘Dag van de Geraardsebergse Mattentaart’ door!
Een mattentaart is geen vondst van een vindingrijke bakker of patissier, het is een gebak dat in agrarische kringen, of op de boerderij, is ontstaan. Dat Keizer Karel ooit naar Geraardsbergen zou gekomen zijn om Mattentaarten te proeven is wellicht een volkssage, maar dat deze delicatesse er sinds eeuwen wordt vervaardigd is een zekerheid. Al in de 13de eeuw bestond een troubadourslied waarin er sprake was van matten of matons.
Omdat gewone boeren de melk van hun koeien, vooral bij zomerse temperaturen, niet lang konden bewaren werd er iets bedacht! Uit de geschifte melk, die uit matten en wei bestond, wou men iets eetbaars vervaardingen. De wei kon wel dienen als voedsel voor de dieren en de matten konden tot kaas verwerkt worden. Doch op een bepaald moment werd erbij de matten ook honing en suiker en eieren toegevoegd. Door deze lekkere mattenbrij te spreiden op een rond stuk deeg, dat voor de helft belegd werd met brij en waar de andere helft overgeplooid werd, om daar na in de oven te bakken, was de eerste mattentaart, die er ongeveer zoals de huidige appelflap uitzag, geboren.
In 1979 stichtte de Bakkersbond ‘De Broederschap van de Geraardbergse Mattentaart’. Dankzij de vele promoties die de Broederschap aan haar product hechte werd de bekendheid van mattentaarten, algemener over heel Belgi ë. Men kende wel al ‘mattetaarten’ (toen werd mattetaart nog zonder N geschreven) en ‘des tarte ou matons’, in een groot deel van Oost-Vlaanderen en Henegouwen en juist over de huidige Franse grens naar Rijsel toe, maar daar bleef het bij.
De Geraardsbergse mattentaart beschikt over een Europese oorsprongserkenning
Ook dankzij ‘De Boerderschap van de ‘Geraardbergse Mattentaart’, maar vooral door toedoen van een lid van de Broederschap, stadsgids Marcel Nevraumont: hij werkte ook als rechter bij het ACV en had connecties bij de Europese Gemeenschap, is de mattentaart ook erkend geworden als allereerste Vlaams streekproduct.
Door de mattentaart onder de Europese oorsprongserkenning, van ‘Beschermde Geografische Aanduiding’ of onder het label (BGA), te plaatsen ( Het staat geboekstaafd dat de Europese erkenningsprocedure op 15 februari 2007 werd afgerond en op 16 februari gepubliceerd werd in het Publicatieblad van de Europese Unie), moet de melk waarmee de matten gemaakt worden van koeien afkomstig zijn die in deze streek, de Denderstreek, gegraasd hebben.
– Door de speciale flora die er in dat gebied groeit krijgt de melk een speciale smaak, een wat zurige smaak. Eigenlijk ligt het gebied van de mattentaart in hetzelfde gebied als waar herboristen van Lessines en Flobecq hun kruiden gingen zoeken. Het is een gebied met moerassige dalen en zandige heuvels met een zeer vari ërende Flora. In dit gebied bevat ook het grondwater, dat daar uit de talrijke bronnen vloeit, of dat in de steenputten zit waar de koeien mee gedrenkt worden, ook het ijzermineraal ‘glauconiet’. Dit mineraal bepaalt mee de zurige smaak van de melk.
Dat de streek van Geraardsbergen en Lierde erkend werden als centrum van de mattentaart, komt omdat daar de meeste mattentaarten gebakken worden in allerlei vormen en formaten.
Grote mattentaarten, die kunnen verdeeld worden in 6 of 8 porties, worden onderaan op het deeg ook met fruit belegd, oorspronkelijk waren dat partjes winterpeer ‘ ook Dubbele Flip genaamd’. Maar tegenwoordig wordt ook met appelmoes, met krieken- en met abrikozen(compote) gewerkt. Deze lekkernij werd bedacht om, wanneer vroeger rond Allerheiligen de koeien op stal werden gebracht en rapen en rapenloof als voedsel kregen, de smaak van de raap, die ook in de melk en de boter en de matten zat, weg te werken.
Het gebied waar mattentaarten vervaardigd worden bestaat, als we vanuit Brussel naar Oost-Vlaanderen en Henegouwen komen, vanaf Ninove, zo naar Zottegem, Vloesberg, Ath, Mons, (Bergen) Soignies, Silly, Bever, Galmaarden terug naar Ninove en met Geraardsbergen en Lierde als centrum.
In Mons en Soignies worden er nog altijd mattentaarten vervaardigd in de vorm van een appelflap. Mettertijd is men rond Geraardsbergen en Flobecq deze taart in vormpjes gaan bakken, hierdoor kon het deeg fijner worden uitgerold en kreeg de taart een mooiere vorm.
( La tarte au maton ou parfois simplement maton est une sp écialit é de la r égion de Grammont en Belgique. Le maton est un lait caill é obtenu par cuisson de lait entier et lait battu, auquel on ajoute des Å“ufs et du sucre.).
Karel De Pelsemaeker.