Tijdens een feestelijke viering in de dekenale kerk op de Markt in Zottegem werd het nieuwe altaar gewijd door bisschop Koen Vanhoutten en werd zo de nieuwe parochie Groot Zottegem kracht bijgezet. De kerk zat met 600 aanwezigen bomvol. Alle stoelen en 140 extra plooistoelen waren bezet en er stonden ook heel wat mensen recht.
Een nieuwe parochie en een nieuwe naam
Reeds meer dan tien jaar is er een geleidelijk transformatieproces bezig van de parochiale structuren. De twaalf kleinere parochies van groot-Zottegem zijn meer en meer gaan samenwerken. De grote maatschappelijke veranderingen eisen een andere aanpak en organisatie van het christelijke gemeenschapsleven. “De vraag die we daarbij moeten stellen luidt: “Hoe kunnen we de mensen die zich christen noemen helpen om staande te blijven in het geloof en om er samen in te groeien. Hoe kunnen we mensen die vervreemd zijn van Christus of Hem nog niet kennen helpen om Hem en de kerkgemeenschap te (her)ontdekken en christen te worden?”, aldus pastoor-deken Hans Vandenholen. “We willen het ruime netwerk van christenen en gelovige kernen verstevigen vanuit het centrale knooppunt van onze nieuwe parochie, waar we ons verzamelen voor vieringen, catechese en geloofsvorming, en dienstbaarheid. Tegelijk waken we over de kerkelijke aanwezigheid in kleine kernen rond de kerktorens van de dorpen en in zovele cellen en groepen. Een missionaire kerk zijn in deze tijd, dat is onze zending.”
Deze nieuwe pastorale eenheid binnen groot-Zottegem kreeg gisteren als patronaat en als naam “Parochie van de heilige Apostelen Petrus en Paulus”. De kerken van Erwetegem en Grotenberge hebben de apostel Petrus als patroon, Godveerdegem de heilige Paulus. “Er is een stuk continuïteit met het verleden. Maar tegelijk markeert de nieuwe naam een nieuw begin. Hoopvol willen we als katholieke gemeenschap in Zottegem op weg gaan, voortbouwend op de stevige basis van de geloofstraditie, belichaamd door Petrus, de steenrots. Anderzijds willen wij ons laten inspireren door de vrijheid, liefde en vernieuwende kracht van de Geest waarvoor Paulus staat.”
Een nieuwe parochieploeg
Het dekenale centrum Sint-Barbara op de Zavel is het pastorale en administratieve hart van de nieuwe parochie en ook van het nieuwe dekenaat. Vandaaruit wordt alles gecoördineerd en aangestuurd. De dagelijkse leiding en de eindverantwoordelijkheid is in handen van uw pastoor-deken Hans die hiervoor kan rekenen op zijn directe administratieve en pastorale medewerkers, van medepastoor Herman, en van priester Marc. Voor de materi ële zorgen m.b.t. de kerken zijn er de kerkfabrieken en voor allerlei ander patrimonium en organisatievormen zijn er VZW’s met hun besturen. Maar zeer belangrijk wordt de nieuwe parochieploeg. Dit is de motor die het geheel van de nieuwe parochie in al haar aspecten aanstuurt.
“We groeien naar een samen gedragen verantwoordelijkheid”, aldus Vandenholen. “De namen van de leden van deze ploeg zijn: Fientje Van der Spiegel, Liesbet Schamp, Vincent De Coen, Christelle Goossens, Katrien De Decker, Patrick Persoons, Martine Beeckman, Chris De Cocker, Dirk Everaert, Guy Vandesande, Ann Lievens, Annie Pede, Boudewijn Baeskens, pastoor-deken Hans Vandenholen. Er is een evenwicht man-vrouw, en ook een verdeling van herkomst uit noordelijke, centrale en zuidelijke regio van de nieuwe parochie. Maar belangrijkst is de diversiteit aan ervaring en competentie. Samen zullen we waken over de gemeenschapsopbouw, de liturgie, de catechese en geloofsvorming, de dienstbaarheid.”
Tijdens de viering gisteren werd de ploeg plechtig aangesteld. “Zeer belangrijk blijft daarnaast de open pastorale conferentie. De parochieploeg mag zich zo ingebed weten in deze ruimere groep van betrokken medewerkers. De ploeg zal om de drie à vier weken vergaderen. De conferentie een vijftal keer per jaar. E én keer per jaar komt er een ruim pastoraal beraad voor alle geïnteresseerden. Rond de plaatselijke kerktorens dragen kleine “kerkploegen” van enkele mensen in verbondenheid met de parochieploeg zorg voor het liturgische en pastorale leven dat er in de dorpen nog is.”
Een nieuw altaar
Symbool voor het nieuwe begin is ook het nieuwe stenen altaar en de nieuwe ambo (lezenaar) in de hoofdkerk. “Altaar en ambo zijn de centrale plaatsen waarrond de kerk wordt opgebouwd”, legt Vandenholen uit. “De tafel van brood en wijn, en de tafel van het Woord. Een altaar is bij voorkeur vast en uit steen, de ambo liefst ook. Sedert de liturgievernieuwing rond 1965 is men er in Vlaanderen op veel plaatsen niet toe gekomen om het nieuwe centrale altaar een definitieve vorm te geven. In de meeste kerken is een voorlopig houten podium met een voorlopig houten verplaatsbaar altaar blijven staan. In vele landen om ons heen heeft men in de jaren na het concilie de altaarruimte aangepast en een vast altaar en ambo geplaatst voor de nieuwe liturgie. De kerk van Grotenberge is een mooi voorbeeld van deze vernieuwde inrichting. Het stenen altaar en de ambo passen mooi in het interieur en maken een verzorgde viering van de huidige liturgie mogelijk. Een vast altaar maakt duidelijk dat Christus de hoeksteen is waarrond en waarop ons geloof en ons kerk zijn is opgebouwd. In een vast altaar zijn de relieken van heiligen geborgen. Het altaar is symbool van Christus zelf, net als de ambo. Christus gaat voor en verkondigt het Woord.”
“Het vorige altaar dateerde van de jaren 1970. In die periode werd in vele kerken gepoogd om de liturgische ruimte af te stemmen op de recente inzichten van het Tweede Vaticaans Concilie: een altaar los van de wand, waarbij de voorganger naar het volk gekeerd staat, dieper het kerkschip in. Het was samengesteld uit stukken van de oude communiebank. Mooi, maar een beetje groot en laag. Het is wenselijk dat in de belangrijkste kerken een vast stenen altaar staat, en een vaste ambo of lezenaar. Hier willen we de betekenis van het altaar toelichten aan de hand van de verschillende momenten in de viering van de altaarwijding.”
De drie tafels van de christen
“Het nieuwe altaar en de ambo zijn vervaardigd uit stenen die in de kerk al aanwezig zijn. Het witte marmer uit Carara zit in de vloerbetegeling. Het rode marmer uit de Ardennen (Rouge Belge) zit in de wandbekleding van de zijmuren en de zuilen. Dat er ook een nieuwe ambo is gekomen in diezelfde steen is geen toeval. De ambo verwijst naar het altaar. Ook hier geeft God zich te kennen en breekt Hij zich in Christus, zijn Woord. En in feite is er nog een tafel. In zijn homilie zegde bisschop Vanhoutte dat het leven van de christen zich afspeelt rond de tafel van het Woord, de tafel van de eucharistie en de tafel thuis, in het gewone leven dus waar wel en wee worden gedeeld. De gedachte dat die tafels samen horen, is treffend. Toch blijkt er een verschil. De ambo verwijst naar het altaar. Daarom werd hij aan het begin van de woorddienst met een kort gebed ingezegend, terwijl het altaar werd gewijd en dat in een indrukwekkende ritus.”
Een zintuigenliturgie
“In zo’n altaarwijding is de liturgie werkelijk op haar best: er moet niet veel gesproken worden om te verstaan wat er aan de gang is. Er is beweging, symboliek, al onze zintuigen worden geprikkeld. Aan het begin is er de besprenkeling met doopwater, eerst het volk en dan het altaar. Dat is een hele theologie in één gebaar: het altaar verwijst naar Christus, maar ook deze gemeenschap, de levende stenen die samengevoegd zijn rond de Hoeksteen, stelt Hem present .”
‘Moge dit water waarmee wij en dit nieuwe altaar worden besprenkeld, een teken zijn van het doopsel dat ons in Christus heeft gereinigd en ons tot een geestelijk altaar heeft opgericht’. (bij de zegening van het water)
“Na de geloofsbelijdenis volgde de wijdingsliturgie. Er is zoals bij elke andere wijding, en eigenlijk ook bij de doop, een litanie van alle heiligen. Daarop volgt het plaatsen van relieken van heiligen aan de altaarvoet. Dat gebruik gaat terug op het vroegchristelijke vieren van de eucharistie op het graf van een martelaar. In ons geval ging het om de relieken van Petrus, Paulus en Barbara. Het heeft niets met magie te maken: de heiligen en martelaren hebben hun leven aan Christus gegeven en deelden in zijn lijden. Ze gaan ons voor. Hun geheim ligt letterlijk bij Christus. Petrus en Paulus zijn de patroonheiligen van de nieuwe parochie in Zottegem.”
In een prachtig wijdingsgebed krijgt het altaar zijn plaats in de grote geschiedenis van God met zijn volk. Daarop volgt de zalving van het altaarblad. Die gebeurde heel overvloedig en grondig. Het chrisma zal er even over doen om helemaal in de witte steen te dringen.
‘Laat dit altaar de feesttafel zijn waar allen die door Christus zijn genodigd, zich met vreugde naartoe begeven, waar zij hun zorgen en lasten aan U toevertrouwen en nieuwe krachten opdoen om hun levensweg te vervolgen’(uit het wijdingsgebed)
De eucharistie maakt het altaar tot altaar
“De volgende stap was het wierookoffer. De vijf plaatsen verwijzen naar de vijf wonden van Christus. Het altaar heeft meerdere betekenissen: tafel, hoeksteen, … maar zeker ook de gave van Christus in zijn liefdesoffer. De liturgie noemt het kruis van Christus het altaar waaraan Hij tegelijk priester en offerlam is geworden. Na de bewieroking volgen de aankleding en de verlichting van het altaar. Ook het licht is natuurlijk een verwijzing naar Christus, net zoals in de Paaswake. De eucharistie die we vervolgens vieren behoort tot de oudste kern van de wijdingsritus: hiertoe is het altaar opgericht. Pas doorheen die eerste eucharistie is de consecratie helemaal voltrokken.”
“De ritus van de altaarwijding brengt tot uitdrukking dat het altaar Christus zelf is. Gedurende de wijding ondergaat het wat Christus heeft doorleefd. De besprenkeling verwijst naar zijn doopsel, de zalving met chrisma naar zijn zalving met heilige Geest tot Messias, de bewieroking naar zijn voortdurende gebed tot de Vader en naar het offer van zijn lijden, de bekleding met linnen naar zijn graflegging, de verlichting met kaarsen naar zijn verrijzenis en de dienst van de eucharistie tenslotte naar de grote en voortdurende dankzegging van Christus tot de Vader en naar zijn gave aan ons in zijn lichaam en bloed.”
De aandachtstrekker bij uitstek
“Het nieuwe altaar en de ambo hebben een impact op hoe er in Zottegem voortaan eucharistie wordt gevierd. We zijn ons meer bewust van de diepe betekenis en symboliek van altaar en ambo. Ze roepen ons op te leven van het Woord en van het Brood dat Christus zelf is en ons geeft als voedsel voor onderweg. Hij brengt ons rond de tafels van Woord en Brood tot onze diepe bestemming en roeping als mens en christen en leidt onze naar onze uiteindelijke bestemming in Gods Heerlijkheid. Samen als Volk van God mogen wij ons laten inspireren rond altaar en ambo. De centrale witte steen in beide tafels symboliseert Christus, de hoeksteen. Hij is de Verrezene. Het altaarblad van 120cm op 120cm rust op Christus en symboliseert zijn offer. Het vierkante blad verwijst naar de vier windstreken: allen zonder onderscheid zijn uitgenodigd aan de maaltijd van de Heer. Onder het altaarblad zijn de twaalf rode zuilen van telkens 12cm op 12cm symbool van de apostelen, verbonden met Hem en met elkaar en met ons. De vier zuilen rond de witte steen van de ambo symboliseren de evangelisten. Wij zijn met hen geroepen om op weg te gaan. Het rood staat voor de Geest die ons samensmeedt, maar ook voor het bloed, het getuigenis en het martelaarschap van de apostelen. Ook wij zijn geroepen om te getuigen en Christus na te volgen in zijn totale zelfgave op het kruis, die op het altaar telkens aanwezig wordt gesteld. Dat is de weg van de liefde, de weg die leidt naar de heerlijkheid en het volle leven, hier nu en ooit bij God.”
Met dank aan Dieter Van Belle en deken Wilfried Van Wilder, voor de overname van bepaalde delen van hun tekst.