Op zaterdag 22 mei werd in Gijzenzele in kleine kring de ‘Slag om Gijzenzele’ herdacht. Wegens corona kon er geen grote plechtigheid georganiseerd worden. Het Gijzels Genootschap van de Kerkuil en het gemeentebestuur lieten de herdenking van de Slag om Gijzenzele niet onopgemerkt voorbij gaan. Het werd in beperkte kring een pi ëteitsvolle herdenking. Het provinciecommando Oost — Vlaanderen en het Zesde Linieregiment vaardigden een vertegenwoordiger af voor de hulde. Ook gouverneur Carina Van Cauter tekende present op de herdenking van de meidagen 1940 in Gijzenzele. Ook het 5 de Linieregiment tekende present op herdenking Slag om Gijzenzele. Voor het 5 de Linieregiment waren een bestuurslid van de Koninklijke Vereniging van het Vijfde Linieregiment, de voorzitter van de Verbroedering der 5 de, 17 de, 35 ste, 55 ste Linieregimenten en een vaandeldrager aanwezig. Het bestuurslid van de Koninklijke Vereniging van het 5 de Linieregiment, Hubert Keuppens, én de voorzitter van de Verbroedering der Linieregimenten legden een bloemstuk neer aan het monument. Burgemeester Johan Van Durme en het Gijzels Genootschap van de Kerkuil waardeerden haar aanwezigheid.
Op het einde van de ceremonie kreeg adjudant — majoor buiten dienst Jean — Pierre Broucke een mooi eerbetoon. De grenadier uit Snellegem leidt al 15 jaar de plechtigheid in Gijzenzele. Gouverneur Carina Van Cauter kreeg na de herdenking door de burgemeester een rondleiding in het Oorlogsmuseum in het Gemeenschapscentrum De Mannekesschool in de Schoolstraat. De gouverneur had interesse in de vele merkwaardige stukken in het museum, een mooie realisatie van het Gijzels Genootschap van de Kerkuil. Men hoopt dat in mei 2022 opnieuw een grote plechtigheid kan georganiseerd worden. (Reporter17b, foto’s Danny De Lobelle)
Van 19 mei tot 21 mei 1940 werd in Gijzenzele en Kwatrecht hevig gevochten. De meeste van de gesneuvelde soldaten waren prille twintigers. Tijdens de Slag om Gijzenzele in mei 1940 leidde majoor Charles Desprets ( ° 1891) het zesde Linieregiment met ongeveer 600 soldaten. We schetsen graag eens een portret van Charles Desprets. Zijn militaire- en koloniale loopbaan is ronduit indrukwekkend. Van soldaat (1908) tot majoor (1939) van een blits-carrière gesproken. Een man met veel ambitie. Toewijding en ernst. Speelde een belangrijke rol in WO I en WO II. Een militair pur sang. Hij overleed op 11 februari 1973 op 82 — jarige leeftijd. Hij werd begraven in Jette.
10 mei 1940 was het begin van de Tweede Wereldoorlog toen het Duitse leger ons land binnenviel. Het Belgisch leger bood weerwerk, maar moest zich dag na dag terugtrekken. Op maandag 20 mei 1940 had de frontlinie zich verplaatst naar de omgeving van Kwatrecht en Gijzenzele. Een 600 — tal soldaten van de 6 de linie aangevuld met een bataljon van de 5 de linie op de grens met Kwatrecht bezetten stellingen achter de huidige N42. In steun voor Gijzenzele ligt de 28 ste linie in Landskouter. Op 20 mei overvliegen Duitse vliegtuigen het Belgische front. Daarna keert de stilte terug. Maar plots wordt Gijzenzele hevig beschoten door artillerievuur. Huizen, waaronder de pastorie, worden beschadigd. De pastoor wordt gewond en na verzorging afgevoerd naar de commandopost van het 6 de Linieregiment. Er ontstaat een hevige strijd met de Duitse 171 ste infanterie. In het Halve Maanbos was de strijd het hevigst.
6 de Linieregiment leverde in WO II hevige strijd
Dat er hevig strijd werd geleverd, blijkt overduidelijk uit het naslagwerk ‘Slechts drie dagen hebben de kanonnen gebulderd’. De bewoners van Gijzenzele en Kwatrecht moesten vluchten voor het geweld. Pas toen van hogerhand het bevel kwam zich terug te trekken, verlieten de vijfde Linie (Kwatrecht) en de zesde Linie (Gijzenzele) de stellingen ‘Bruggenhoofd Gent’. De verliezen langs Duitse zijde waren het grootst: 279 soldaten sneuvelden, er vielen 600 Duitse gewonden. Er sneuvelden 23 Belgische soldaten. Eigenlijk kreeg de heroïsche slag om Gijzenzele en Kwatrecht te weinig of zelfs geen aandacht in de geschiedenisboeken. Eigenlijk was majoor Charles Desprets de morele winnaar van deze heroïsche strijd, de Duitsers kregen serieus weerwerk van de Belgische soldaten. Charles Desprets’ opdrachten vergden veel moed, het blijkt uit talrijke verslagen. Zo wordt onder andere majoor Charles Desprets in een verslag van 30 mei 1940 geciteerd voor zijn uitstekend leiderschap ‘…heeft met zijn bataljon een definitieve veldslag geleverd tijdens een hevig bombardement en infanterieaanval. Gevecht waarbij er in zijn bataljon 20 gesneuvelden vielen (later zou blijken: 23) en een vijftigtal gekwetsten (finaal 61). Hij hield op bewonderenswaardige wijze zijn manschappen in de hand, zijn kalmte en houding waren opmerkelijk. Wist zijn commandopost gedurende de gevechten in eerste lijn te houden, zelfs op een bepaald ogenblik dat men volledig omsingeld was door de vijand’. Het 6 de Linieregiment, met opvallend veel prille twintigers, leverde inderdaad een heroïsche strijd tegen het veel beter uitgerust Duitse leger.
Uit al die verslagen ‘Dagelijkse Orders’ blijkt duidelijk dat majoor gezag én autoriteit uitstraalde. Bij militaire beslissingen staan mensenlevens op het spel. Charles Desprets moest meer dan eens in zijn rijk gevulde loopbaan beslissen over scenario’s waarbij soldaten kunnen sneuvelen. Zijn organisatie moet effici ënt geweest zijn. Hij was doordrongen van zijn missie. Als je zijn loopbaan leest wordt duidelijk dat hij een enorme drive had. Hij etaleerde echt leiderschap, was besluitvaardig, kennis van het militaire, een krachtige strategie. Hij stond in Gijzenzele voor de moeilijke opgave om uit de soldaten van het Zesde Linieregiment het allerbeste te halen wat ze in zich hebben. Door al die verdiensten kon Charles Desprets opklimmen van soldaat tot majoor.
Het Gijzels Genootschap van de Kerkuil en het gemeentebestuur lieten de herdenking van de Slag om Gijzenzele ook in coronatijden niet onopgemerkt voorbijgaan en waardeerden de aanwezigheid van een vertegenwoordiging van het Vijfde, Zesde Linieregiment, het provinciecommando Oost — Vlaanderen. Gouverneur Carina Van Cauter woonde eveneens de plechtigheid bij.
Het begin van de Tweede Wereldoorlog ligt eenentachtig jaar achter ons, de strijd om de herinnering eraan, of de lessen die we er al dan niet uit kunnen trekken, is in Gijzenzele niet voorbij. Op de herdenking 2021 hebben het Gijzels Genootschap van de Kerkuil, het gemeentebestuur, een vertegenwoordiging van het 5 de en 6 de Linieregiment, het provinciecommando en gouverneur Carina Van Cauter hulde gebracht aan de piepjonge soldaten die in Gijzenzele sneuvelden. In Gijzenzele blijft men al jaren lang aandacht vragen voor de Tweede Wereldoorlog. Het is precies 81 jaar geleden dat de Slag om Gijzenzele plaats vond. De gebeurtenissen op 19, 20 en 21 mei 1940 blijven 81 jaar later nog altijd in het collectieve geheugen hangen. WO II had een grote invloed op de Gijzenzeelse samenleving. De herinnering aan de gruwel blijft in Gijzenzele met het oorlogsmuseum en de Halve Maanroute vers in het geheugen liggen. De Tweede Wereldoorlog was in Gijzenzele een oorlog die drie bangelijke dagen in Gijzenzele werd uitgevochten maar ook in de geesten van de bewoners. Tijdens de plechtigheden in Gijzenzele wordt men steeds overvallen door een indrukwekkende stilte. Die stilte heeft telkens weer het effect van ‘De Schreeuw’ van Edvard Munch. Telkens opnieuw een uitroep: hoe kon dat in godsnaam mogelijk zijn? Pi ëteit voor de oorlogsslachtoffers, er heerst ontzag en bewondering voor de soldaten die in WO II vochten voor onze vrijheid. De soldaten hebben er een offer gebracht ter verdediging van de waarden die dierbaar zijn aan ons vaderland. Als je ziet welke impact WO II heeft gehad op onze samenleving, op onze waarden en normen, dan kun je toch niet indenken dat men zou ophouden met de herdenking van de Slag om Gijzenzele. De oorlog blijft volledig onverwerkt verleden. En juist omdat dat verleden zo belangrijk is voor het heden, blijft het in Gijzenzele alle aandacht waard.
Drie dagen bulderden de kanonnen in Gijzenzele. De Duitse aanvalsplannen voorzagen een snelle opmars. De geschiedenisboeken maken er weinig of geen gewag van, de Duitsers kregen de meeste tegenstand in Gijzenzele en Kwatrecht. De verliezen langs Duitse zijde waren het grootst. Er sneuvelden 10 officieren, 214 onderofficieren en soldaten. In Gijzenzele sneuvelden 23 Belgische soldaten van het zesde, vijfde en 28 ste linie van de 2 de Belgische divisie. In Kwatrecht kwamen 35 Belgische soldaten om. Tijdens de Duitse verovering van Belgi ë sneuvelden op die 18 dagen tijd 5.481 Belgische soldaten, de helft van hen aan de Leie. Zo’n 6500 burgers stierven door het oorlogsgeweld. In Gijzenzele viel één burgerslachtoffer. Men hoopt dat in mei 2022 opnieuw een grote plechtigheid kan georganiseerd worden.