Geraardsbergen/Lessen. Elsje schreef over haar jeugd een huiveringwekkend, meeslepend en beklemmend boek. Jarenlang werden Elsje, haar broer en moeder overgeleverd aan hun sadistische, onmeedogenloze en narcistische vader en echtgenoot, die enkel uit was op het bevredigen van zijn primaire lusten. Daarvoor ging hij tot het uiterste. Verkrachting, mishandeling, uitbuiting, vernedering, marteling en onophoudelijk geestelijk en fysiek geweld waren er aan de orde van de dag.
Elsje (54) is gehuwd en heeft twee kinderen. Ze woont momenteel in Lessen, maar groeide op in Everbeek en werkte in haar jeugd in de keuken van ‘de luciferfabriek’ in Geraardsbergen. Elsje wil naar buiten treden met haar verhaal en de wereld duidelijk maken wat incest, seksuele, fysieke en mentale terreur met een gezin doet. Haar therapeut gaf haar de raad om als verwerkingsproces over haar verleden een boek te schrijven.
Met dit boek wil ze de omgeving duidelijk maken waarom ze zo teruggetrokken is en anders reageert dan wat mensen verwachten. ‘Na alles wat ik meegemaakt heb, vind ik het een hele prestatie dat ik er nog ben, dat ik van mijn leven toch iets kunnen maken heb’, getuigt Elsje. ‘Haar broer en moeder zitten nog in de fase van ontkenning. Ze doen alsof er niets gebeurd is’, vult haar man aan. Elsje wil met haar boek familiaal geweld verder bespreekbaar maken en hoopt slachtoffers te kunnen helpen. ‘Achter gesloten deuren gebeuren de meest gruwelijke dingen, zonder dat de buitenwereld ervan af weet.’ Nu haar vader dood is, wil ze met haar verhaal naar buitenkomen.
Het boek is zeker niet klaar. Het is een ruw, ongepolijst verslag, een eerste oplijsting van de ervaringen die ze zich kan herinneren, die niet vergeten of verdrongen zijn. Elsje schrijft de gebeurtenissen neer zoals ze zich hebben voorgedaan, ongezouten, confronterend en ongecensureerd. Het boek is een proces van vele jaren. Elsje kan met haar verhaal naar buiten treden omdat ze door haar naasten zo goed gesteund wordt. Doorheen de jaren van ellende kende ze ook warme momenten bij haar familie. ‘Mijn familie wist wel dat er iets aan de hand was, maar dat het zo erg was… Momenteel wordt het boek door mijn familie gelezen. Het relaas komt aan als een moker.’
Ziekelijk superioriteitsgevoel
Elsje was nog maar acht toen ze door haar vader werd misbruikt en een loop van een geweer tegen haar slaap kreeg gedrukt met de boodschap om te zwijgen. Jarenlang hebben Elsje, haar broer en moeder doodsangsten en diepe vernederingen moeten doorstaan. Tot ze uiteindelijk werden gereduceerd tot objecten om de ziekelijke lusten, driften en verlangens van hun vader, haar echtgenoot te bevredigen.
Wie het boek – een ongecensureerde en ongepolijste opsomming van brutale en hartverscheurende ervaringen – leest, blijft verweesd achter met heel veel vragen, maar vooral veel machteloze woede en pijn. Ik heb meermaals het boek aan de kant moeten leggen om te bekomen van de jarenlange lijdensweg die deze mensen hebben moeten ondergaan. Het heeft de gezinsleden getekend. Haar moeder raakte verslaafd aan alcohol. Meermaals dachten Elsje en haar moeder om een eind aan hun leven te maken.
De moeder van Elsje groeide op in een hardwerkend gezin met elf kinderen in Overboelare. Haar broers en zussen kijken terug op een gelukkige periode, die hen heel wat houvast in het leven meegaf. Haar vader werkte in de bouw. Moeder was van haar 14 jaar in ‘de luciferfabriek’ aan de slag. Op vroege leeftijd leerde ze haar toekomstige man kennen. Hij had de charme en de uitstraling om het vertrouwen van de mensen te winnen, maar al vlug liep het mis. Toen haar vader even alleen was met de zus van zijn toekomstige, maakte hij van de gelegenheid gebruik om zijn arm over haar schouder te leggen. ‘Ze was ontzettend boos… maar hij minimaliseerde zijn daden’, schrijft Elsje.
Het prille huwelijksgeluk vertoont algauw barsten
Het komt tot een breuk tussen de twee, maar haar moeder laat zich snel overhalen om met de relatie toch door te gaan. Elsjes moeder en vader trouwen op jonge leeftijd en woonden een rijhuis in Overboelare. Haar 
moeder werkte nog steeds in de luciferfabriek. Vader was beroepsmilitair. De wittebroodsweken waren amper voorbij of het prille huwelijksgeluk vertoonde al barsten. De luciferfabriek betaalde niet slecht, waardoor haar moeder wat meer verdiende. Dat zinde hem niet. ‘Zijn ziekelijk superioriteitsgevoel’ nam de overhand. ‘Een man hoorde meer te verdienen.’ Hij wou naar Duitsland, waar hij als militair een hoger loon zou krijgen.
Toen haar moeder duidelijk maakte dat ze haar heimat niet wou verlaten en dat ze best gelukkig was met haar job, kreeg ze enkel rake klappen te incasseren. De ban was gebroken. De kleinste prikkel in zijn wispelturig humeur vormde de aanleiding om zijn vrouw fysiek aan te pakken. Hij tiranniseerde haar. Bepaalde haar leven en vond altijd weer een aanleiding om haar brutaal duidelijk te maken wie de baas was. Ze moest zich totaal onderwerpen, terwijl hij zich de vrijheid nam om andere vrouwen te versieren. Ver weg van haar familie, werd haar wil gebroken, haar persoonlijkheid gesloopt en haar zelfvertrouwen vermorzeld, terwijl hij genoot van zijn macht. Van inlevingsvermogen en basale menselijkheid was geen sprake. Haar moeder was overgeleverd aan zijn ziekelijke grillen, zijn eigenwaan, narcisme en fluctuerende emoties.
Door zijn wrok, haat en jaloezie sloegen zijn stoppen door. Toen ze zwanger was, was hij boos omdat hij liever een zoon wou krijgen. Ze kreeg klappen en schoppen in de buik. Ook dacht hij dat het kind van een andere man was. Ze werd onderste boven uit een raam gehangen, tot wanneer ze bekende. Maar dat deed ze niet. Hoe bestiaal hij ook tekeerging tegen zijn vrouw, ‘naar de buitenwereld toonde hij zich anders, zette hij een masker op. De mensen waarmee hij omging, vonden hem een toffe gast’, schrijft Elsje.
Gevangenis
Het boek is een aaneenrijging van brutaal geweld, terwijl de familie en vrienden niets vermoeden. De vader van Elsje was gewiekst. Hij sloeg zijn vrouw bont en blauw, maar niet op zichtbare plaatsen. Pas in 2017 hebben Elsje en haar moeder de kracht gevonden om een klacht bij de politie neer te leggen, maar de feiten waren verjaard en er was een gebrek aan bewijzen. Waarom zijn ze niet eerder naar de politie gestapt en hebben ze niet vroeger familieleden op de hoogte gebracht. Waarom hebben ze de talrijke kwetsuren niet door een dokter laten vaststellen?
‘Wij werden getiranniseerd en onderworpen aan de ergste vernederingen en brutaal geweld. Hij bleef ons zo hard slaan tot we meermaals zeiden dat we zeker zouden zwijgen. Hij zette een geweer tegen ons hoofd en spande de trekker op’, vertelt Elsje. ‘Maak jullie geen illusies om weg te lopen, ik vind jullie wel en dan ga je direct dood’, zei hij tegen hen.
Haar vader was een man van twaalf stielen en dertien ongelukken. Hij woonde op verschillende plaatsen en kwam uiteindelijk met zijn gezin in Everbeek terecht. De keren dat hij zijn vrouw en dochter sloeg, stampte, seksueel misbruikte, verkrachte en vernederde, zijn niet te tellen. Hij buitte hen uit om voor hem te werken tot ze erbij neervielen. Elsje moest haar school beëindigen. Hij verkrachtte en sloeg zijn vrouw onophoudelijk terwijl de kinderen toekeken. Elsje hoorde als kind hoe haar moeder seksueel werd gefolterd en zag hoe haar vader haar broer misbruikte. De kwellingen bleven onophoudelijk duren en brachten Elsje en haar moeder tot op de rand van de afgrond.
‘Hij heeft een tijdje illegaal alcohol gestookt en zelfs drugs verkocht. Om de drugs voorbij de douane te smokkelen, bond hij die rond het lichaam van mijn broertje van zes onder zijn kleren. Tot op een dag dat de politie hem te pakken had’, getuigt Elsje. Haar vader vloog voor verschillende maanden in de gevangenis. Zijn afwezigheid bracht rust en geluk in het gezin, tot hij vrijkwam. Zo ging het nog jaren door, tot wanneer haar vader een andere vrouw leerde kennen. ‘Ondanks zijn misdadig verleden liep haar vader op 20 oktober mee met de Witte Mars door Brussel. Je moet maar durven.’
Verwerkingsproces
Elsje heeft op jonge leeftijd haar huidige man leren kennen, waarmee ze twee kinderen heeft. De kwellingen, de angsten, de psychosomatische klachten en de woedebuien dreven Elsje uiteindelijk naar de psycholoog. Haar lichaam is door de vele mishandelingen en de slavenarbeid zwaar geteisterd. Ze is getekend, maar heeft het geluk goed omringd te zijn door haar familie.
Haar boek ‘Toen het begon…’ is een verwerking van het verleden. Overladen met trauma’s heeft ze de vele vernederingen uit het verleden kunnen verzwijgen. Maar het onrechtvaardigheidsgevoel bleef knagen, ook omdat de buitenwereld zo’n goed beeld van haar vader had. ‘Veel kennissen kwamen mij vertellen dat ik mij gelukkig mocht prijzen dat ik zo een goede vader had’, schrijft Elsje. Jaren later beslist ze om er een boek over te schrijven, om haar omgeving duidelijk te maken voor wat een monster haar vader was. Ze kan hem niet benoemen als haar vader. Elsje gebruikt haar familienaam liever niet.
Later merkt Elsje dat ze creatief en ondernemend is. Ze gaat o.a. toneelspelen en een diploma halen om les te geven. Ze stapte in het onderwijs, maar de vele lichamelijke en psychologische kwellingen blijven haar en haar gezin teisteren. ‘Ik kreeg vaak woede- en angstaanvallen. Ik sloeg op alles, riep op iedereen… Toen kwam ook alles wat er in mijn verleden was gebeurd naar boven.’ Vele behandelingen later gaat het beter met Elsje. Haar vader is gestorven. De verwerking is in volle gang.
Wat kan je doen? Wie kan je helpen?
Wie geconfronteerd wordt met familiaal geweld kan in het geval van nood naar het nummer 101 bellen. Praat er met de familie en vrienden over en doe een aangifte bij de politie. Als je slachtoffer bent van familiaal geweld, kan je 1712 bellen of chatten of mailen via www.1712.be. De medewerkers van 1712 luisteren naar je verhaal en verwijzen je eventueel door naar gepaste hulpverlening. Voor meer info: https://www.slachtofferzorg.be/familiaal-geweld
‘Toen het begon…’ is een boek van Elsje uitgegeven bij Uitgeverij Partizaan en kan besteld worden bij Elsje via Facebookpagina https://www.facebook.com/elsje.mertens.1 of bij uitgeverij Partizaan https://www.partizaan.be . Het boek kost €18 of €21,20 inclusief verzendingskosten.
Julien Borremans