22/01/2017 : In de Vlaamse Ardennen roken nu de broodovens
Een oude en typische streekspecialiteit, uit de Vlaamse Ardennen, vooral in de dorpen rond Maarkedal en Elst, is ‘Geutelingen’. Een soort van dikke wafelachtige pannenkoeken, die gebakken worden in een traditionele, met hout gestookte, boerderijovens.
De Brakelse deelgemeente Elst is zeer gekend omwille van ‘de Geutelingenbak,’ maar ook in Maarkedal wordt deze traditie sinds jaar en dag in ere gehouden. Geutelingen worden enkel gegoten in bepaalde periodes. In Maarke ( Ronse ) is dit tijdens de noveen van Sint-Vincentius, van 22 tot en met 30 januari.
Al sinds de twaalfde eeuw heeft Maarke een bedevaartkapel ter ere van de Heilige Vincentius. Dit kapelletje bevindt zich hoog op de Kapelleberg. Daarna worden er ook geutelingen gegoten rond de feestdag van Sint-Blasius op 3 februari. Deze heilige wordt onder meer vereerd in de Sint-Pieterskerk van Kerkem.
Maar uiteindelijk worden ‘Geutelingen’ nog het meest gebakken rond de feestdag van de Heilige-Appolonia, o.m. in Louise-Marie en in de Brakelse deelgemeente Elst. Appolonia is de patrones van de tandartsen en wordt aanbeden tegen tandpijn. De volkswijsheid zegt dat je van tandpijn verlost kan geraken door in een hete geuteling te bijten!
– Apollonia van Alexandri ë, wordt vaak afgebeeld met een tang in de ene en ‘een palmtak van de martelaren’ in de andere hand. In de tang zit vaak een tand of kies. Haar feestdag is op 9 februari.
Geutelingen en Pannenkoeken
Ze zijn naar schijnt verwant met brood
Doch je treft ze vooral, in de Vlaamse Ardennen,
gemoedelijk samen aan!
Ook mijn woordenkeuze gaat snel over in confirmeren
al hebben ze me elk apart in hun betovering gekregen!
Het eist alleen veel inzet en volharding:
pas als de ingredi ënten verstandig zijn gekozen
onze vaardigheid en goesting aan goede smaak gebonden zijn,
kan oftewel de oven of de pannenkoekenpan gaan gloeien!
Zo is het ook met het beslag en vormingeving:
“Moet het deeg nu vast of lopend zijn?”
Dit keer moet ’t beslag met een lange pollepel te scheppen zijn!
Wie nu lekkere goudkleurige geutelingen
in plaats van alledaagse pannenkoekjes
tussen de kiezen wil slaan
zal gauw nog de oven moeten heten!
Anders kunnen we het wonderbaarlijke baksel best vergeten.
Geef je me eens een pollepel met lange steel?
En wil je ook de Vlaamse-Ardennen-boter
en de suikerpot eens op tafel zetten!
Ik haal alvast Balegemse jenever uit de kast!
Onze Eveline zal, zoals gewoonlijk, voor verse koffie zorgen!
Karel De Pelsemaeker
Ps: Eveline is de madame van Hoorens koffie.
