Het is nu 30 jaar geleden dat in het noordoosten van Nederland de zogenaamde ijzelramp plaatsvond. Voor weeramateurs is dit toch wel een bijzondere verjaring die verdient om nog eens over (naar huis) te schrijven. In de nacht naar maandag 2 maart 1987, en 2 maart overdag, kwam het onverwacht tot zware ijzel, in het noordoosten van Nederland, die het openbare leven lamlegde. Bij ons in Geraardsbergen was het op deze dag jaarmarkt of ‘Eerste Toog’. Ik heb onthouden dat het vrij koud was en dat er weinig volk kwam opdagen. Tijdens de nacht van 3 op 4 maart werd er in de Belgische Oostkantons zelfs een temperatuurt —16 °C opgetekend.
(Beeld van de maquette, KDP)
Op vrijdag 6 maart, begon het zonnige maar koude weekend in de valavond. Mijn echtgenote Vera had die avond een modeshow in Vollezele op haar agenda staan. Onze oudste dochter Nele, volgde in de parochiekerk van Goeferdinge, als ‘toekomstige plechtige communiekante’ al bijna twee jaar leering. Haar Plechtige Communiefeest zou plaatsvinden in mei, en daarom ging Vera in deze periode naar bijna alle modeshows die in de omgeving plaatsvonden.
Onze twee dochters Nele en Katrien, lagen reeds goed te slapen toen er tijdens het late BRT-Journaal werd verteld ‘dat er in Zeebrugge een schip was gekapseisd!’ ‘Het ging om de ‘Herald of Free Enterprise’! Dat schip had normaal om 17u 30 in Zeebrugge moeten vertrekken. Maar de afvaart liep echter vertraging op door het groot aantal, dat moesten inschepen. Velen onder hen hadden geprofiteerd van een voordeelactie, werd er verder verteld terwijl er ook beelden werden getoond:
In de vroege avond, even na 19u, verliet de passagiersboot de haven van Zeebrugge en met open boegdeuren! Maar eenmaal uit de haven sloeg het noodlot toe, langs de opengelaten boegdeuren aan de achterkant van het schip, dat toegang gaf tot het autodek, stroomden tonnen ijskoud water naar binnen waardoor de veerboot die reeds met een snelheid van 18 knopen voluit voer, uit evenwicht geraakte. In minder dan een minuut kapseisde ‘The Herald of Free Enterprise’ op een zandbank even buiten de haven van Zeebrugge. In het schip brak een helse paniek uit toen de stroom uitviel en het water bleef binnenstromen. Iedereen probeerde langs losgeslagen ruiten of kapotte deuren te ontsnappen maar velen zaten als ratten in de val en verdronken of stikten.
(Beeld van de maquette, KDP)
De Belgische reddingsdiensten waren wel snel ter plaatse en begonnen mensen te redden. 408 Mensen werden bijna onmiddellijk naar buiten gebracht, samen met 50 stoffelijke overschotten. Het dodental zou pas weken nadien officieel op 197 vastgelegd kunnen worden, dit nadat het schip geborgen was.
The Herald werd door de Nederlandse bergingsmaatschappij Smit International geborgen en voor afbraak naar het Verre Oosten gebracht. De onderzoekscommissie bevond Townsend Thoresen geheel verantwoordelijk voor de ramp.
In het bijzonder omdat enige van de kapiteins van het bedrijf hun ongerustheid hadden geuit over de regelgeving voor het sluiten van de deuren en dat de kapitein zelf geen middelen had om te kunnen controleren dat de deuren wel degelijk dicht waren. Het onderzoek stelde dat het management van het bedrijf – van boven tot onder geïnfecteerd was met slordigheid — en omdat maatregelen treffen ondanks de klachten uitbleven! (The Herald of Free Enterprise was eigendom van rederij Townsend Thoresen.)
– Reddy De Mey, een BRT-journalist die aan de kust, in Oostende woonde, maakte zijn bekendste stuk aan boord van de zinkende Herald. De Mey was de eerste journalist die voet aan boord van het schip zette en van daaruit verslag uitbracht. Maar De Mey’s verslag bracht, bij de toenmalige BRT, ook problemen aan het licht. Tegen de tijd dat zijn beelden bij de BRT waren aangekomen en daar gemonteerd waren had de RTBF De Mey’s beelden al uitgezonden. Het geklungel rond het verslag en het gebrek aan betrouwbare apparatuur leidde tot grote veranderingen bij de zender en zelfs tot het vervroegde pensioen van de toenmalige hoofdredacteur. – Dit nieuws werd op zaterdag 14 februari, of een week na de feiten, in het nieuws verteld. Er werden dan ook terug beelden van het zinkende schip getoond.
Na het nieuw ging dan op 14 maart 1987 op de BRT de selectie door voor het grote liedjescarrousel ‘Eurovisiesongfestival 1987’. De scheepsramp, waarover al een weeklang berichten en beelden werden vertoond, werd even vergeten! Want Vlaanderen ging, vol spanning, kijken naar deze selectie. Er waren 11 deelnemers. Bekende en minder bekende Vlaamse zangers en zangeressen stemden voor deze wedstrijd hun beste stemklanken af: Angie Dylan, Bart Ka ël, Curt Lawrence, Daan van den Durpel, Dan O’Neil, John Terra, Liliane Saint-Pierre, Margriet Hermans, Sofie, Sonia Pelgrims en Vincent. De tot dan toe onbekende Margriet Hermans werd met haar liedje ‘In slow motion’ die avond de grote ontdekking. Margriet haar nummer kwam wekenlang in de hitlijsten terecht. Ze werd nadien, mede door haar presentatietalent, een van de beste bekende Vlamingen. Ook, de reeds bekende, John Terra scoorde een mooie hit met zijn nummer ‘Champagne voor iedereen’. Daarna verdween John decennialang uit de belangstelling. De uit Oudenaarde afkomstige Bart Ka ël viel met zijn nummer ‘Carrousel’ erg op en bleef sindsdien een bekende vedette: Ka ëll startte als grote favoriet, maar eindigde op een tweede plaats: hij kreeg het maximumaantal punten van de twaalfkoppige professionele jury, maar die werd in zijn eindoordeel niet gevolgd door de vijf provinciale jury’s, die duidelijk hun voorkeur lieten blijken voor Liliane Saint-Pierre. Zij mocht in 1987, in Brussel, het Eurovisiefestivalpodium op. Doordat ik Liliane al jaren trouw volgde, keek ik volspanning naar het verloop van dit Eurovisiesongfestival. Liliane kreeg regelmatig punten, van Engeland zelfs 10! Ik was reeds aan het pronostieken: ‘Als nu Frankrijk, dat land moest ook nog punten geven, haar ook 10 of 8 punten geeft valt ze in de 3 eerste! (Dit berekende ik luidop.) Maar Frankrijk gaf haar, even als Nederland, geen punten, waar door Liliane op de 11de plaats eindigde.
Haar liedje ‘Soldiers of love’ dat ze met een aantal backing vocals, op de achtergrond en waaronder Kid Safari en Jan Hautekiet in een mooie chorografie bracht, werd in Vlaanderen een mega hit! Liliane zelf heeft haar nummer ook in het Frans, Duits en Engels opgenomen. Verder werd dat nummer in 12 talen vertaald en op ‘vinyl’ geperst. Onder andere ook in het Chinees en het Italiaans. Ook de toen nog actieve Antwerpse ‘The Strangers’ namen er onder de titel ‘Eieren of Joeng’ een parodie van op. Ook deze versie belandde in de Vlaamse hitlijsten. Nu, na 30 jaar, wordt dat nummer nog meermaals in de week door verschillende radio zenders gedraaid. De medeoorzaak hiervan is dat er ergens in de wereld steeds een oorlog bezig is. ‘Vuur’, alstublieft toch, ‘liefde af’ en voer ‘Geen oorlog meer!’ is nu al 30 jaar een fantastische mooie boodschap, maar waar in ons naar geld strevende Tranendal, helaas, geen gevolg aan wordt geven.
Karel De Pelsemaeker