Het orgel werd in 1789 gebouwd door Lambert Benoit Van Peteghem, één van de telgen van het befaamde Gentse orgelmakergeslacht. Het bouwcontract dateert uit 1789. Toch zal het duren tot in 1793 vooraleer het doksaal wordt gemaakt en het nieuwe orgel kan worden geplaatst. Met paard en kar werden de onderdelen naar de kerk gebracht. De kast vanuit Scheldewindeke, het binnenwerk vanuit Gent. Het doksaal en de orgelkast werden vervaardigd en geplaatst door Guillaume Van Peteghem (familie van?), schrijnwerker in Scheldewindeke. Bewonder de meesterwerken van Lambert en Guillaume Van Peteghem in de Sint — Gangulfuskerk in Oosterzele. Wat een vakmanschap in de 18 de eeuw. (Reporter 17, foto’s DDL).
Eigenlijk onvoorstelbaar hoe Scheldewindekenaar Guillaume Van Peteghem — eind 18 de eeuw – met bescheiden middelen zo’n prachtig doksaal kon maken. We citeren uit het contract opgemaakt in 1793: ‘…Specificatie van G. Van Peteghem schrijnwerker tot Scheldewindeke over gedaen aerbeyt leveringhe ende verschot van gelde ten dienste van de kercke van Oosterzeele door ordonnantie vanden Eerw. Heer Pastor ende kerckmeesters ende voerdere regeerders der selve kercke als volgt…voor eerst den 6 augustus 1793 gelevert een oogsal met eene oorgelkasse daer bij met al sijn toebehoorten van materialen voor heerst van arbeyt & snijwerck en het gebruycken van het gewante’.
Uit de kerkrekeningen blijkt ook dat de Van Peteghems 25 dagen in Oosterzele hebben gewerkt aan het orgel met twee manualen of klavieren, bestaande uit een Hoofdwerk en een Positief. In 1827 wordt het oude kerkschip afgebroken en wordt de nieuwe kerk langs de oostzijde van de bestaande toren opgetrokken. De bouwwerken duurden tot 1830. Het orgel wordt herplaatst en de firma Van Peteghem onderhoudt het orgel tot 1843. Het oude doksaal wordt hergebruikt en tegen de toren opgesteld. In 1873 werd het doksaal bouwvallig. Men besluit een nieuw doksaal te plaatsen en een opening in de torenmuur te maken zodat meer ruimte rondom en achter het orgel vrijkwam. De oude balustraden werden behouden, ze dateerden uit de oorspronkelijke bouwperiode van het orgel. Het orgel bleef functioneren tot 1926, het werd zwaar getransformeerd door de firma Van de Loo uit Rotselaar. De orgelkast werd losgemaakt uit de balustrade en onder de boog in de torenmuur opgesteld. De klaviatuur werd verplaatst van de rug-wand naar de linkerzijwand en de kast-voet werd resoluut omgekeerd zodat het Positieffrontje in de rug-wand kwam te staan. Door de pneumatisering werden meerdere houtdelen van de kast eenvoudig weggezaagd. Het uitzicht was troosteloos. Wat een geklungel! De orgelklank was een parodie geworden van de krachtige heldere toon die het origineel instrument had, verval en vervuiling waren onvermijdelijk.
Beschermd
Op 4 maart 1980 werd het orgel als monument beschermd en kon de Kerkfabriek van Oosterzele overgaan tot de planning en financiering van de restauratiewerken. De nieuwe windvoorziening bestaat uit twee twee spaanbalgen die gevoed worden met behulp van een elektro-ventilator. De Van Peteghem-lade voor het Hoofdwerk werd hersteld en op orde gebracht. Voor het Positief werd een nieuwe lade gemaakt. Een tiental Van Peteghem registers bleven bewaard en werden na restauratie opnieuw opgesteld. Enkele ontbrekende registers werden nieuw gemaakt naar Van Peteghem — model.
In 2015 waren de restauratiewerken van het Van Peteghem —orgel in de Sint — Gangulfuskerk definitief achter de rug. Het orgel werd gerestaureerd naar de toestand en samenstelling anno 1793. De restauratie vergde veel tijd en inzet. De orgelkast werd opnieuw in de balustrade geplaatst, het Positieffrontje werd terug in functie gesteld en de klaviatuur in origine in de rug-wand van de kast geplaatst. Het orgel klinkt als vanouds op zijn oorspronkelijke toonhoogte en kan voluit de ruimte van de kerk vullen. De ontwerper Jef Braeckmans en de firma Schumacher uit Eupen hebben veel verdiensten in de vakkundige restauratie. Zo werd de klank van het orgel minutieus gereconstrueerd. Het Van Peteghem-orgel kwam opnieuw tot leven dankzij de onverdroten inzet van voorzitter van de Kerkraad No ël De Neve en de subsidi ëring van de Vlaamse Gemeenschap, provincie Oost — Vlaanderen en gemeentebestuur Oosterzele.
De vraag die iedereen zich stelt in deze barre coronatijden. Wanneer zal men nog eens kunnen genieten van de heerlijke klanken van het Van Peteghem-orgel tijdens vieringen, concerten in de Sint — Gangulfuskerk? Reporter 17