Schendelbeke. In de Burgemeester Van Liefferingestraat in Schendelbeke kampen bewoners van een jonge woonwijk al sinds 2021 met terugkerende wateroverlast. Bij elke zware regenbui verandert de straat in een rivier, springen riooldeksels open, en stroomt het water in sommige woningen tot in de toiletten en wasbakken. Vier jaar later is het probleem nog steeds niet structureel aangepakt. De frustratie bij de buurtbewoners is groot: “Iedereen wijst naar elkaar, maar niemand neemt verantwoordelijkheid.” Volgens burgemeester Fernand Van Trimpont is de situatie complex en de oplossing helaas ook.
Gerry Van Belle en Guido Van Varenberg waren in 2021 onder de indruk van de rustige, groene ligging van de wijk. Ze kochten er een nieuwe woning, aangetrokken door de belofte van een niet-overstromingsgevoelig gebied. Kort na hun intrek sloeg echter het noodlot toe. Tijdens een zwaar onweer liep de straat onder. “De riooldeksels sprongen open, het water spoot uit de toiletten. In sommige huizen liep het zelfs binnen,” herinnert Gerry zich. “En dat terwijl ons expliciet werd gezegd dat we in een zone zonder overstromingsgevaar woonden.”
Beek als knelpunt
Volgens de bewoners is niet de wadi – het infiltratiebekken – het probleem, maar het Kouterbeeksken dat dichtgroeit, dwars door de wijk loopt en het water uit hoger gelegen gebieden moet afvoeren. “Al het water van de bovenliggende woonwijken komt richting onze straat. De beek is deels ingestort door hevige regenval, volledig overwoekerd met onkruid, maaisel en slip, en amper onderhouden,” legt Guido uit. “Het water kan nauwelijks nog doorstromen. Die beek ligt pal aan ons huis, dus wij krijgen alles als eerste binnen.”
Hoewel de Groendienst van de stad onlangs het gras is komen maaien, werd er aan de beek niets gedaan. “Het probleem sleept al vier jaar aan. Er wordt eens wat gemaaid of gekeken, maar aan structureel onderhoud van de beek zelf is nauwelijks iets gebeurd.”
Onduidelijkheid troef
Een bijkomend probleem is de aanhoudende onduidelijkheid over de verantwoordelijkheid. “We hebben de vorige burgemeester twee keer aangeschreven. Eerst beloofde hij actie, maar uiteindelijk liet hij weten dat het niet tot zijn bevoegdheden behoorde. We werden doorgestuurd naar andere instanties, maar zonder resultaat.”
Recent kregen Gerry en Guido een mail van de deskundige voor groenbeheer van de stad. Daarin wordt verwezen naar het belang van vegetatie voor infiltratie, erosiebescherming en verkoeling. “Een goed doorwortelde bodem verhoogt het infiltratievermogen en vertraagt de afvoer van regenwater,” luidt het. “We voorzien hakhoutbeheer van de opslag om de 2 à 3 jaar. Maaisel dat in de beek valt, is volgens mij wel nefast voor de goede doorstroming ervan. Ik zal doorgeven dat het maaien van de beek met afvoer dient te gebeuren.”
“Intussen is de Groendienst gepasseerd, maar aan de beek is opnieuw niets gebeurd. Men belooft dingen op papier, maar in de praktijk blijft alles liggen,” aldus Guido. “We voelen ons in de steek gelaten.”
“We vragen ons af of die niet gewoon te smal is om bij hevige regen het water van de hele wijk te slikken. Het lijkt er niet op dat daar ooit rekening mee gehouden is bij het ontwerp van deze buurt.”
In vier jaar tijd vonden al drie zware overstromingen plaats. Bij elke regenbui houden de bewoners hun hart vast. “We hebben emmers klaarstaan. Het is wachten op de volgende overstroming.”
Burgemeester Van Trimpont: “Het probleem is complex.”
Volgens burgemeester Fernand Van Trimpont (Team Geraardsbergen) ligt het probleem niet hij het Kouterbeeksken, maar is de situatie complex en niet eenvoudig op te lossen. We geven voor alle duidelijkheid het integrale antwoord van de burgemeester weer:
“De wateroverlast in de Burgemeester Van Liefferingestraat is niet het gevolg van een al dan niet goed of frequent genoeg onderhoud van het specifieke deel van het Kouterbeeksken stroomafwaarts van de wadi in kwestie. De beek en de doorvoer onder de straat moeten uiteraard worden onderhouden, maar dat is niet de oorzaak van de problemen bij intense neerslagbuien. Er treedt ook wateroverlast op nadat alle leidingen en doorvoeren daar zijn geruimd. De bron van de overstromingen is complex, en de oplossing(en) helaas navenant.
Er is wateroverlast afkomstig van zowel het Kouterbeeksken als van de riolering (Aquafincollector), die met elkaar in verbinding staan ter hoogte van de IJsbroekstraat. Vermoedelijk is deze bypass ooit aangelegd om wateroverlast vanuit de beek te voorkomen. Bij hevige neerslag – en doordat de doorvoercapaciteit van het Kouterbeeksken stroomafwaarts van deze bypass in de loop der jaren sterk is afgenomen (onder meer door te kleine inbuizingen door particulieren) – keert het water bij zware regen terug in de riolering van de Ijsbroekstraat, om vervolgens via de Groenlaan in de collector aan de Burgemeester Van Liefferingestraat uit te komen. In de praktijk betekent dit dat de overlast in deze straat in de eerste plaats voortkomt uit de collector, en niet noodzakelijk uit de beek. Het Kouterbeeksken voert het water af van ongeveer 45 hectare aan hellend oppervlak.
Een duurzame oplossing is niet mogelijk zonder (zeer) ingrijpende structurele maatregelen, zoals het aanleggen van een gescheiden stelsel opwaarts het gebied (Groenlaan, Sperrestraat, Ijsbroekstraat), waarbij afval- en hemelwater van elkaar worden afgekoppeld en inclusief buffering wordt voorzien.
Het is wel correct dat bijkomende maatregelen, zoals het verhogen van de capaciteit van het Kouterbeeksken stroomopwaarts en/of stroomafwaarts van de wadi, verder onderzocht en op hun doeltreffendheid geanalyseerd moeten worden.
Wat betreft wateroverlast op individueel perceelsniveau adviseren wij nogmaals om terugslagkleppen te plaatsen, zowel op de afval- als op de hemelwaterleidingen.
Er is door onze diensten nooit gesteld dat “een goed doorwortelde bodem […] de afvoer van regenwater vertraagt”. Wel werd aangegeven dat een beperkte mate van vegetatie wellicht zorgt voor grotere infiltratie en transpiratie, wat gunstige afvoermechanismen zijn. Het volledig verwijderen van deze vegetatie, zoals gevraagd werd, zal volgens onze specialisten erosie in de hand werken en de afvoer van regenwater net verslechteren.
We hebben alle begrip voor de reactie van de lokale bewoners, maar het probleem is complexer dan vaak wordt gedacht of voorgesteld, en een degelijke structurele oplossing is niet eenvoudig of op korte termijn realiseerbaar.”
Julien Borremans
