Het parket van Oost-Vlaanderen, afdeling Dendermonde, slaat alarm over een pijnlijk structureel probleem: jongeren die veroordeeld worden tot een gesloten plaatsing, moeten steeds vaker worden vrijgelaten omdat er simpelweg geen plaats is in de instellingen. De recente vrijlating van een 17-jarige jongere, ondanks zware feiten, onderstreept de ernst van de situatie.
Zware feiten, maar geen cel
Op 25 april 2025 veroordeelde de jeugdrechter in Dendermonde een 17-jarige tot negen maanden gesloten plaatsing. De jongere stond terecht voor een reeks ernstige misdrijven: opzettelijke brandstichting in bewoonde gebouwen, drugshandel, verboden wapendracht en phishing. De uitspraak was uitvoerbaar bij voorraad, maar er was geen enkele plek beschikbaar in een gesloten jeugdinstelling.
Alsof dat niet volstond, werd de jongere diezelfde dag opnieuw voorgeleid, dit keer voor ernstige slagen, verwondingen en bedreigingen tegen begeleiders van De Zande, de gesloten instelling waar hij eerder verbleef. Ook voor deze feiten oordeelde de jeugdrechter dat gesloten plaatsing noodzakelijk was – maar door het nijpende plaatsgebrek werd hij noodgedwongen onder voorwaarden vrijgelaten.
Parket trekt aan de alarmbel
Het parket ging in beroep tegen deze tegenstrijdige situatie: enerzijds een vonnis tot negen maanden gesloten plaatsing, anderzijds een beschikking tot vrijlating op dezelfde dag. Het Hof van Beroep in Gent gaf het parket gelijk en beklemtoonde dat de enige reden waarom de gepaste maatregel niet werd opgelegd, het gebrek aan plaatsen was.
Het hof stelde duidelijk dat het Agentschap Opgroeien verantwoordelijk is voor het voorzien van voldoende capaciteit en dat een tekort geen excuus mag zijn om af te wijken van de noodzakelijke maatregelen.
Symptoom van een groter probleem
Volgens het parket is dit dossier slechts één voorbeeld van een veel breder probleem. Het aantal onuitvoerbare beschikkingen voor gesloten plaatsing stijgt dagelijks, waardoor jongeren met een hoog recidiverisico en zware feiten soms noodgedwongen op vrije voeten blijven. Dit brengt niet alleen de rechtszekerheid in gevaar, maar ook de bescherming van de samenleving én het welzijn van de jongeren zelf.
In een goed functionerende rechtsstaat mag geen enkele rechterlijke beslissing dode letter blijven omdat er te weinig plaatsen, personeel of werkingsmiddelen zijn. Het parket roept de uitvoerende macht dringend op om haar verantwoordelijkheid te nemen en structureel te investeren in bijkomende capaciteit voor gesloten jeugdzorg.
Ondanks dagelijkse aanmeldingen sinds eind april blijft de 17-jarige jongere tot vandaag zonder plaatsing. Intussen groeit het risico dat hij opnieuw slachtoffers maakt – een rechtstreeks gevolg van een falend systeem dat zijn eigen beslissingen niet kan uitvoeren.
Julien Borremans