Karel De Pelsemaeker, 02/02/2018 – Het is alsof ze ons een ‘Gelukkig Nieuwjaar’ willen toewensen, want als er geen sneeuw ligt kunnen we ze al enige dagen voor Nieuwjaar uit de aarde zien piepen!
Lang geleden in augustus, als wij op vakantie ergens aan de kust of in een vreemd land vertoefden, begint het sneeuwklokje aan een nieuw seizoen. Op dat moment beginnen de rustende bollen reeds met worteltjes te vormen en uit de kop van het bolletje verschijnt een eerste toefblaadje. Dat piept al tussen kerstmis en Nieuwjaar uit de grond en soms lijkt het wel of sneeuwklokjes zullen, net zoals na 20 december in 2017, reeds voor Nieuwjaar bloeien.
Doch dat gebeurt meestal alleen als we ze in een bloempot houden en binnenhalen. Buiten begint hun bloeitijd ten vroegste na 15 januari, in hartje winter dus. Mochten ze in deze periode door een vrieskoude worden overvallen, dan zakken de sneeuwklokjes voor dood op de aarde. De bladeren en de bloemen liggen dan van alle levenslust ontnomen op de grond. Het is een machtige handigheid om het kapotvriezen van cellen te voorkomen. Het plantje laat als het ware haar cellen wat leeglopen. Van zodra het dooit, pompen de cellen zich vol en richten de planten zich snel op.
De klokjes bengelen in de wind en op zonnige dagen komen bijen en hommels de bloemen bestuiven. Nog voor de vruchtjes begin april rijpen en zaad uitstrooien, zijn onder de grond alweer nieuwe bloemen in de maak. Tussen de rokken van de bolletjes worden in maart knoppen voor de bloei van het volgend jaar aangemaakt, daarna gaan ze tot in augustus op rust. Sommigen beweren dat sneeuwklokjes zich bij ons niet kunnen uitzaaien, maar dat geldt alleen voor sommige gecultiveerde rassen. Het gewone sneeuwklokje (Galanthus nivalis) zaait zich wel uit. Er zijn twee manieren van vermeerdering: vegetatief, graaf de bollen op nadat ze gebloeid hebben. Schud de grond eraf en verdeel de bollen die met hun fijne worteltjes tot een bundel zijn samengegroeid in meerdere bundels, plant deze bolletjes op de gewenste plek en geef ze water. Via zaad: in mei zijn de zaaddoosjes gevuld en lijken dan op kleine bolletjes. Strooi deze zaaddoosjes op de gewenste plaats in de tuin. Aan de zaadjes van sneeuwklokjes kleven kleine vlokjes suiker, omdat mieren daar gek op zijn, hebben botanisten, of plantkundigen, deze suikersubstanties mierenbroodjes genoemd. Mieren verslepen de zaadjes en verorberen ergens op hun weg het mierenbroodje. Zo zorgen mieren voor de verdere verspreiding van het zaad.
In onze streek, zowel in de Vlaamse Ardennen als in Pays des Collines bestaan er plaatsen waar er vanaf eind januari tot laat in maart duizenden sneeuwklokjes bloeien. Onder ander in de natte weiden van de Dender tussen Overboelare en Deux-Acren. Ook langs de straatkanten, vooral in Pays des Collines, omdat daar later gemaaid wordt dan in Vlaanderen, kunnen we opmerkelijke partijen sneeuwklokjes in de zonnige winterbries hun hoofdjes zien buigen. Het is alsof ze ons vanaf de straatkant vriendelijk ‘Goeiendag’ willen toewensen.
Juist over de taalgrens in Hengouwen, in de deelgemeenten van Lessines, en in Flobecq, groeien er honderden sneeuwklokjes in het wild. Ook in de Vlaams—Brabantse gemeenten Bever en Sint-Pieters-Kapelle groeien sneeuwklokjes in hagen en straatkanten. In de bossen van Silly, dat is terug in Henegouwen, groeien sneeuwklokjes zo dicht bij elkaar als het haar op de staart van een hond! Dit komt omdat de zaadjes tamelijk zwaar zijn en naast de moederplant neervallen.. Als er dan geen mieren langskomen gaan de zaadjes daar uitschieten. In de Bossen van Silly worden de sneeuwklokjes, als ze bijna uitgebloeid zijn, gevolgd door de bloei van de wilde narcisjes, die in het Frans ‘des jonguilles’ worden genoemd. Het bos Thoricourt en Lombise zijn er echt voor gekend. Het zijn bovendien plaatsen die ik u, om er te gaan wandelen en terwijl van de prachtige natuur te genieten, op elk tijdstip van het jaar wil aanbevelen. Altijd valt daar wel iets te beleven, zoals een biddende torenvalk die plots naar haar prooi duikt, een groep roeken die in een weide neerstrijkt, of een partij sneeuwklokjes die u in de winter en de vroege lente langs de weg een ‘Goeiendag’ toezwaaien. Ook leeuweriken laten er in de zomer, hoog aan de hemel, talrijk hun liederen horen.
Doch, houd ook de tijdens de tweede maand van het nieuwe jaar de sneeuwklokjes in het oog! Want zoals het er nu uitziet zullen, op ook tijdens de korte maand, kleine witte klokjes die aan een teer groenstengeltje bengelen, u met veel blijdschap het nieuwe leven, dat Moeder Natuur baarde, aankondigen!
Op 27 januari tijdens een ‘Geutelingenwandeling’ in de Brakelse was ik er getuige van dat er wilde sneeuwklokjes of ‘Galanthus nivalis’, op verschillende plaatsen, tussen Elst en Zegelsem groeien. Het Geutelingenpad is trouwens een mooie bewegwijzerde wandelroute die in verschillende lussen kan bewandeld worden. Bovendien zijn de wandelparcours van Brakel steeds heel goed onderhouden! Inzake netheid, en reli ëf ook, waan ik me daar soms in Zwitserland. Het is een stukje Vlaamse Ardennen dat ik aan iedereen, en heel graag, wil aanbevelen! Op 10 februari zal ik zeker ook naar Michelbeke trekken om er aan de Geutelingentochten deel te nemen, misschien kan ik dan wel een ‘boeketje sneeuwklokjes’ voor mijn echtgenote haar Sint-Valentijn plukken?….Want:
“Bij het huwelijk van Koningin Victoria op 10 februari 1840 met prins Albert van Saksen-Coburg-Gotha, had de koningin van haar aanstaande bruidegom een boeketje sneeuwklokjes gekregen. Sindsdien is het trouwboeket een vast huwelijksgebruik geworden.”
Karel De Pelsemaeker.
Kopjes in de sneeuw
groene rokjes
sneeuwwitte kopjes
onderdanig neergebogen
in een strakke winterwind
dansen ranke ballerina’s
in ijzige zonnestralen
Karel De Pelsemaeker.
PS: wie eens googelt op: https://www.nuus.be/2017/02/02/02022017-e-column-uit-goeferdinge/ zal kunnen lezen dat het vandaag ‘Lichtmis’ is, en dat ik reeds één jaar teksten schrijf voor onze De Beiaard online!…